Frauderen met subsidies

Stichting ASTRON zoekt zondebok gespecialiseerd in creatief boekhouden.

Roy Smits, september 2024

Op een schijnbaar onschuldige dinsdag in april 2014, stapt het hoofd van het ASTRON radio-observatorium, de heer René Vermeulen, mijn kantoor binnen met het verzoek om mijn creatieve talenten los te laten op de boekhouding van de Westerbork telescoop.

Vele maanden eerder had deze man mij, een sterrenkundige met een tijdelijke aanstelling, een vaste baan bij ASTRON aangeboden, indien ik de verantwoordelijkheid over de waarnemingen met de Westerbork telescoop zou overnemen. Ik zou er over nadenken, maar nog voordat ik had ingestemd, werd ik destijds ineens bestookt met e-mails en verzoeken van alle gebruikers. Kennelijk had ik geen keus.

En dus werd deze taak een onderdeel van mijn dagelijks leven. Ik bepaalde wie er toegang kreeg tot de telescoop en welke waarnemingen er wanneer werden gedaan. Dit koste mij een zee van tijd, wat ten koste ging van mijn wetenschappelijke publicaties. Maar ach, ik zou een vaste baan krijgen, de droom van iedere Postdoc.

Echter zat er meer achter het verzoek van de heer Vermeulen. Hij had die dinsdag in 2014 namelijk bericht gekregen dat er een audit komt naar de financiën van zijn afdeling. Dat was slecht nieuws, zo viel aan zijn gezicht en stem af te lezen.  Al snel bekende hij dat hij gesjoemeld had met de subsidieaanvraag voor de Westerbork telescoop. De uren dat de telescoop niet actief was, vanwege bijvoorbeeld onderhoud, had hij meegeteld met de actieve uren. De subsidie was echter alleen bedoeld voor de uren dat gebruikers daadwerkelijk gebruik konden maken van de telescoop. Deze aankomende audit kwam hem dan ook niet gelegen.

Geen probleem, hij wist wel een oplossing. Namelijk de schuld van zijn handelen in de schoenen schuiven van de persoon die sinds kort verantwoordelijk was voor de waarnemingen met de telescoop. Dat sprak hij uiteraard niet uit. In plaats daarvan hield hij mij voor dat ik alleen maar de omschrijving van de onderhoudsuren een beetje moest aanpassen.
    'Bedenk maar een creatieve term.'
    Het was een plan zonder risico, voor hem althans. Indien zijn knechtje er in zou slagen de auditors te misleiden, kon hij zijn miljoenen houden. En als ik gesnapt zou worden, kon hij vol verontwaardiging met de vinger naar mij wijzen en stellen dat hij hier niets van af wist.

Zijn plan was feilloos, op een detail na: ik weigerde. Aldus gingen een paar dagen later twee Vlaamse heren van de audit met mij het gesprek aan over de administratie van de Westerbork telescoop. Ik liet ze alle documenten zien, inclusief de werkelijke waarneemuren en de onderhoudsuren. Het duurde niet lang voordat ze doorhadden dat de cijfers van Vermeulen niet klopten. Aan het einde van het gesprek schudden ze vriendelijk en oprecht mijn hand en vertrokken ze weer naar het zuiden. Daarna heb ik niets meer van deze zaak vernomen.

Wel kreeg ik een korte feedback van de heer Vermeulen. Een paar dagen na de audit liet hij mij weten dat er spijtig genoeg toch geen geld beschikbaar was om mij een vaste plaats aan te bieden.

En dat is typisch ASTRON.